Tο Δεκέμβριο του 2022 ξεκινήσαμε το Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα Σχολικών Δραστηριοτήτων – Φιλαναγνωσίας και Δημιουργικής γραφής, με τον τίτλο «Η Σχολική μας Βιβλιοθήκη: Πηγή έμπνευσης και καλλιτεχνικής δημιουργίας» και το ολοκληρώσαμε με το πέρας του διδακτικού έτους.
Απώτερος σκοπός μας ήταν οι μαθητές να έρθουν σε επαφή με διαφορετικά είδη κειμένων, να αναγνωρίσουν τη γλώσσα ως πανίσχυρο νοητικό εργαλείο για τον τρόπο σύλληψης και ερμηνείας του κόσμου, να κινητοποιήσουν τη φαντασία τους και τη συγγραφική τους επινοητικότητα, να αναπτύξουν την επικοινωνιακή τους ικανότητα, να ενισχύσουν την αυτοπεποίθησή τους μέσα από τη δημιουργία, να γνωρίσουν εποχές και τόπους, ταξιδεύοντας νοητά στον χωροχρόνο, να γνωρίσουν άλλους τρόπους ψυχαγωγίας (θέατρο, κινηματογράφο, επισκέψεις σε μουσεία και άλλους εκθεσιακούς χώρους, περιπάτους σε γνωστούς αλλά και άγνωστους θησαυρούς του τόπου τους) και να ξεφύγουν από τους δημοφιλέστατους και πολλαπλά προβαλλόμενους σύγχρονους τρόπους (ηλεκτρονικά παιχνίδια, μέσα κοινωνικής δικτύωσης κ.λπ.).
Κυριότερος, όμως, στόχος μας ήταν να δημιουργήσουν οι μαθητές μας μια δυναμική αναγνωστική κοινότητα η οποία, ευχή μας είναι με μια μικρή επιστασία μας, να εξακολουθήσει να λειτουργεί τα επόμενα χρόνια με πρωτοβουλία των ίδιων των μελών της ομάδας μας.
Προγραμματίσαμε επισκέψεις και συνεργασίες με φορείς και υλοποιήσαμε σχετικές δράσεις:
- Αφού πρώτα στη βιβλιοθήκη του σχολείου μας προηγήθηκε ένα αφιέρωμα στον μεγάλο Έλληνα λογοτέχνη Μ. Καραγάτση με βιβλιοπαρουσίαση των έργων του «Ο Συνταγματάρχης Λιάπκιν» και «Η Μεγάλη Χίμαιρα» και προβολή της εκπομπής «Καληνύχτα , κύριε Καραγάτση», μια παραγωγή της Αντιδημαρχίας Πολιτισμού και Επιστημών του Δήμου Λαρισαίων καθώς και αποσπασμάτων θεατρικών του έργων, πραγματοποιήσαμε επίσκεψη στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Ραψάνης, η οποία περιλαμβάνει περίπου 20.000 βιβλία, μεταξύ των οποίων και σπάνιες εκδόσεις του 18ου αιώνα.
Επίσης περιηγηθήκαμε από την εξαιρετική βιβλιοθηκονόμο κ. Χάιδω Πανταζή στα μέρη όπου έζησε μικρός ο Καραγάτσης και συγκεκριμένα στα σοκάκια του χωριού και στο καραγάτσι της εκκλησίας του Αγίου Αθανασίου από όπου πήρε και το λογοτεχνικό του ψευδώνυμο.
- Επίσκεψη στη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Λάρισας «Κωσταντίνος Κούμας», όπου ξεναγηθήκαμε στους χώρους της ,μάθαμε για την ιστορία της, τον τρόπο δανεισμού και ταξινόμησης των βιβλίων. Επίσης, συμμετείχαμε σε εκπαιδευτικές βιωματικές δράσεις ανάπτυξης της ομαδικότητας ,συλλογικότητας και συνεργασίας (παντομίμα με εργαλείο τα λογοτεχνικά βιβλία, κατηγορίες ερωτήσεων με ομαδική συμμετοχή κ.λπ.).
- Επίσκεψη στη Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας – Μουσείο Γ.Ι.Κατσίγρα και ξενάγηση στη μόνιμη έκθεσή της από την επιμελήτρια της κ. Συραγώ Τσιάρα , Ιστορικό της Τέχνης και Διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης – Μουσείο Αλέξανδρου Σούτσου. Επίσης είχαμε την ευκαιρία να ξεναγηθούμε και στην ιστορική έκθεση «Larissa mea dulcissima. Γλυκυτάτη μου Λάρισα» του ιστοριοδίφη Νίκου Παπαθεοδώρου .
- Επίσκεψη στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου όπου οι μαθητές μας είχαν την ευκαιρία να γνωρίσουν τον τόπο που γεννήθηκε το αρχαίο δράμα.
- Επίσκεψη στο σχολείο μας της ποιήτριας – θεατρολόγου κ. Ελεονώρας Τσιαντούλα μέλους του ΠΟΚΕΛ Λάρισας, γεγονός που έδωσε την ευκαιρία στους μαθητές μας να έρθουν σε επαφή με μια ποιήτρια και να ακολουθήσει διάλογος για την ποιητική εμπειρία και έμπνευση , καθώς και βιωματικές δράσεις.
- Ανάγνωση αποσπασμάτων λογοτεχνικών βιβλίων (Ανάγνωση – Προσέγγιση Πλαισίου-Επεξεργασία-Ανάλυση).
- Δραστηριότητες καλλιτεχνικής έκφρασης και δημιουργίας: Δημιουργία ψηφιακού υλικού.
- Δημιουργία αφίσας με εξώφυλλα αγαπημένων βιβλίων που αξιοποιήθηκαν στο πρόγραμμα Φιλαναγνωσίας.
- Άσκηση των μαθητών στη συγγραφή διαφόρων ειδών κειμένων ,όπως διηγήματα, ποιήματα και συγκεκριμένα μαντινάδες, ακροστιχίδες, χαϊκού, λίμερικ, ποιήματα σε αυτόματη γραφή και ελεύθερο στίχο, ποιήματα αυτοσύστασης και πολλά άλλα.
- Δημιουργία μιας παρουσίασης με τα ποιήματα των μαθητών σε χαϊκού, μαντινάδες και ελεύθερο στίχο.
- Δημιουργία μιας ακόμη παρουσίασης με τα χειρόγραφα ποιήματα των μαθητών στο ποιητικό είδος Λίμερικ.
- Δημιουργία κολάζ με ποιήματά τους, καθώς και σελιδοδεικτών που περιέχουν δικούς τους στίχους.
- Περιήγηση των μαθητών /-τριών στη Σχολική Βιβλιοθήκη με ανταλλαγή απόψεων, ιδεών και προτάσεων για το πρόγραμμα.
- Με την ολοκλήρωση του προγράμματος παρουσιάστηκε στους μαθητές η τελική συμμετοχή τους και το προϊόν της δημιουργικότητάς τους στην τάξη.
Ακολούθησε Ερωτηματολόγιο Αξιολόγησης του προγράμματος από τους μαθητές και τους υπεύθυνους καθηγητές που συνεργάστηκαν για την υλοποίηση του προγράμματος.
Αποτίμηση του προγράμματος– Συμπεράσματα
Η ενασχόληση με τη Φιλαναγνωσία και τη Δημιουργική γραφή μπορεί να βοηθήσει πολλαπλά τους μαθητές, προσφέροντάς τους την ευχαρίστηση της δημιουργίας. Εμπεριέχει μια ψυχαγωγική διάσταση και έναν παιγνιώδη χαρακτήρα, αφού συναρτάται με λειτουργίες που συναντώνται στο παιχνίδι, όπως ο πειραματισμός και η φαντασία. Αποκτά έτσι μια διάσταση ψυχικής απελευθέρωσης. Παράλληλα, μέσω της ανάγνωσης των κειμένων που παράγονται και της ανατροφοδότησης από την ομάδα, μπορεί να λειτουργήσει αποτελεσματικά ως προς τη δημιουργία ενός κλίματος αποδοχής από και προς την ομάδα και ένταξης σ’ αυτή . Επιπλέον, βελτιώνει τις γλωσσικές ικανότητες των μαθητών και συμβάλλει, μέσα από τον πειραματισμό με τις λέξεις, στην ανάπτυξη ικανοτήτων χειρισμού της γλώσσας. Ταυτόχρονα ενισχύει την αυτοπεποίθησή τους και τους προσφέρει πολύπλευρη καλλιέργεια.
Είναι γεγονός ότι οι ασκήσεις δημιουργικής γραφής συντελούν στην καλλιέργεια της φαντασίας και της δημιουργικότητας των μαθητών. Άλλωστε, η ενασχόληση με την καλλιτεχνική έκφραση μπορεί να οδηγήσει στην καλλιέργεια αυτού που ο Οδυσσέας Ελύτης (1987) ονόμαζε «ποιητική νοημοσύνη», η οποία «μπορεί να έχει σχέση με την ύπαρξη μιας καλής ποιότητας ευαισθησίας, με την παρουσία μιας ανάγκης πραγματικής για ποιητικό πέταγμα».
Για τον λόγο αυτό, παρά τους περιορισμούς που επιβάλλει ο σχολικός χρόνος, η ενασχόληση με την ποίηση σε μια πιο συστηματική βάση, μέσω της δημιουργικής γραφής, είναι μια δημιουργική πρακτική που συντελεί στην ανάπτυξη του μαθητή και όχι μόνο τον μυεί στα μυστικά της γραφής, αλλά τον κάνει πιο υποψιασμένο αναγνώστη .
Εξάλλου, όπως έχει προαναφερθεί, στόχος της διδασκαλίας της δημιουργικής γραφής στο σχολείο δεν είναι, βέβαια, να μετατραπούν οι μαθητές σε συγγραφείς ή να δημιουργήσουν υψηλή λογοτεχνία, αλλά να προσεγγίσουν τη συγγραφική διαδικασία, να προβληματιστούν για την κατασκευή της λογοτεχνίας και τη λειτουργία της και να τους δοθεί η δυνατότητα να ανακαλύψουν και να ασκήσουν τις καλλιτεχνικές τους δεξιότητες, να εκφραστούν δημιουργικά μέσα από μια ευχάριστη και παιγνιώδη διαδικασία.
Όσον αφορά το συγκεκριμένο πρόγραμμα, η ποιοτική του αποτίμηση, η οποία πραγματοποιήθηκε καθ’ όλη τη διάρκεια της εφαρμογής του, έδειξε ότι οι μαθητές εργάστηκαν με ενδιαφέρον, ασκήθηκαν στη δημιουργία ποικίλων κειμένων, είδαν την παραγωγή αλλά και την πρόσληψη της λογοτεχνίας από μια διαφορετική οπτική και είχαν την ευκαιρία να εκφραστούν δημιουργικά. Κάποιος απ’ αυτούς δήλωσε ότι αγάπησε τη λογοτεχνία, κάποιοι ίσως έλαβαν ερεθίσματα για να διερευνήσουν τις δυνατότητές τους στον γραπτό λόγο -έχω τη βάσιμη υποψία ότι μία τους θα γίνει συγγραφέας- κάποιοι ίσως γίνουν καλύτεροι αναγνώστες, αλλά όλοι τους ευχαριστήθηκαν τη διαδικασία, έπαιξαν με τις λέξεις, δημιούργησαν. Τέλος διατυπώθηκαν προτάσεις για τη βελτίωση λειτουργίας της βιβλιοθήκης του σχολείου μας.
Στο πρόγραμμα συμμετείχαν οι μαθητές και οι μαθήτριες του τμήματος Β1.
Υπεύθυνη καθηγήτρια συντονισμού: Παπαδημητρίου Σταυρούλα
Υπεύθυνοι καθηγητές προγράμματος: Παπαδημητρίου Σταυρούλα (φιλόλογος)
Δημηνίκου Αικατερίνη (φιλόλογος)
Μόκας Απόστολος (Πληροφορικής)